Lektura duchowa

W rozwoju życia duchowego bardzo ważną praktyką jest czytanie lektury duchowej. Świadome pragnienie pogłębiania relacji z Bogiem skutkuje naturalnym zainteresowaniem tematyką życia duchowego. Umiłowanie świętości sprawia, że człowiek zaczyna interesować się życiem oraz treścią pism tych ludzi, którzy doszli już do świętości. Będzie też zainteresowany praktyką modlitwy wewnętrznej, skutecznym i owocnym korzystaniem z sakramentów, dobrym postępowaniem, czyli praktykowaniem cnót. Te wszystkie obszary odnajdzie w lekturze duchowej, którą należy starannie dobierać i mądrze czytać.
Korzystnie jest przeznaczyć na czytanie duchowe ok. 30 minut dziennie. Nie chodzi o typowe pochłanianie książek, ale o powolne karmienie się świętymi tekstami. Czytać trzeba uważnie, z niejednokrotnym powtórzeniem, zatrzymaniem, wzniesieniem myśli do Boga, jeśli serce zostanie dotknięte jakąś szczególną treścią.
Lektura może stać się dialogiem z Bogiem albo z autorem tekstu, tym samym może stać się modlitwą.

Wilhelm z Saint Thierry w książce pt. Złoty list (Kraków 2013, s. 130n) napisał: „Następnie należy oddawać się w określnych godzinach określonej lekturze. Czytanie bowiem rzeczy byle jakich i różnorodnych i jakby znalezionych przypadkowo nie buduje ducha, lecz czyni go niestałym; także to, co lekko przyjęte, dość lekko wychodzi z pamięci. (…) Trzeba czerpać z kolejnych lektur przywiązanie do Boga, trzeba kształtować modlitwę, która przerywa czytanie i nie tyle przeszkadza przerywając, ile sprawia, że ciągle czysty umysł powraca do rozumienia lektury”.

Jeśli ktoś rozpoczyna proces życia wewnętrznego, może sięgnąć najpierw do lektur o życiu i działalności świętych (dział II). Jest to literatura nieco lżejsza, a doświadczenie wielu osób uczy, że ma w sobie pewien potencjał pociągania do życia w świętości. Lektura dzieł z zakresu literatury klasycznej (dział I) może się okazać wynikiem zapoznania się najpierw z ich autorem.
W zależności od potrzeby należy też od czasu do czasu sięgać po lektury z działów następnych. Należą do nich książki o modlitwie (dział III) i o walce duchowej (dział IV). Ponadto warto sięgnąć do podręczników z zakresu życia duchowego (dział V) oraz innych dzieł godnych polecenia (dział VI). Zamieszczone zostały także pozycje z zakresu duchowości kapłańskiej (osobny dział ze względu na specyfikę adresatów).

Należy zwrócić uwagę, że zasadniczym celem czytania lektury duchowej nie jest zdobywanie wiedzy i zapamiętywanie faktów. Celem jest codzienne lub regularne karmienie się Bożymi treściami. To jest tak, jak z pokarmem cielesnym. Nie musimy pamiętać, co jedliśmy na obiad trzy miesiące temu, a jednak tamten posiłek wtedy nas odżywił, a dzięki niemu i każdemu następnemu dziś żyjemy i jesteśmy zdrowi. Jeżeli zatem ktoś po kilku tygodniach nie bardzo pamięta, o czym była dana książka, albo zapomniał, w jakich latach żył ten czy ów święty, niech się nie martwi. Wtedy, gdy czytał, jego życie duchowe było karmione. Dzięki temu dziś Pan Bóg wprowadza go w kolejne etapy rozwoju życia wewnętrznego.

I. Klasyka literatury duchowej

Ten dział obejmuje zarówno traktaty duchowe, korespondencję, jak również mistykę przeżyciową. Autorami są najczęściej święci i błogosławieni, ale również Słudzy Boży oraz osoby, których pisma zostały przez Kościół dopuszczone do druku, ale ich droga do beatyfikacji jeszcze się nie rozpoczęła albo nigdy nie będzie mieć miejsca.

Starożytność:

  1. Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich.
  2. Filokalia. Teksty o modlitwie serca.
  3. Św. Atanazy Aleksandryjski (296-373), Żywot św. Antoniego Wielkiego.
  4. Św. Augustyn (354-430), Wyznania.

Średniowiecze:

  1. Św. Jan Klimak (VI/VII w.), Drabina raju.
  2. Kwiatki świętego Franciszka. Św. Franciszek z Asyżu żył w l. 1181/2-1226.
  3. Św. Franciszek, Św. Klara (1194-1253), Pisma.
  4. Św. Tomasz z Akwinu (ok. 1225-1274), Złoty łańcuch.
  5. Bł. Jan van Ruusbroec (1293-1381), Dzieła, t. I-IV.
  6. Bł. Rajmund z Kapui (1330-1399), Żywot świętej Katarzyny ze Sieny.
  7. Juliana z Norwich (ur. ok. 1343), Objawienia miłości Bożej.
  8. Św. Katarzyna ze Sieny (1347-1380), Dialog o Bożej Opatrzności.
  9. Św. Wincenty Ferreriusz (1350-1419), Traktat o życiu duchowym.
  10. Anonim, Obłok niewiedzy [lub Chmura niewiedzy] (dzieło powstało prawdopodobnie w l. 1350-1380).
  11. Tomasz a Kempis (1380-1471), O naśladowaniu Chrystusa.
  12. Tomasz a Kempis, Ogródek różany.
  13. Tomasz a Kempis, Dolina liliowa.
  14. Tomasz a Kempis, O życiu Jezusa Chrystusa.
  15. Tomasz a Kempis, Pasja. Przez Maryję do Jezusa.
  16. Św. Katarzyna z Genui (1447-1510), Traktat o czyśćcu.

Nowożytność (XVI-XVIII w.)

  1. Św. Ignacy Loyola (1491 – 1556), Ćwiczenia duchowe.
  2. Św. Piotr z Alkantary (1499-1562), Jak człowiek powinien się modlić.
  3. Św. Jan z Avila (1500-1569) , Audi, filia.
  4. Św. Jan z Avila, Pisma do kapłanów.
  5. Ludwik z Granady (1505-1588), Przewodnik grzeszników.
  6. Św. Teresa od Jezusa (1515-1582), Księga życia.
  7. Św. Teresa od Jezusa, Księga fundacji.
  8. Św. Teresa od Jezusa, Droga doskonałości .
  9. Św. Teresa od Jezusa, Twierdza wewnętrzna.
  10. Św. Teresa od Jezusa, Dzieła mniejsze.
  11. Św. Teresa od Jezusa, Listy.
  12. Św. Teresa od Jezusa, Rozważania o Pieśni nad pieśniami.
  13. Wawrzyniec Scupoli (1530 – 1610), Walka duchowa.
  14. Św. Jan od Krzyża (1542-1591), Droga na górę Karmel.
  15. Św. Jan od Krzyża, Noc ciemna.
  16. Św. Jan od Krzyża, Pieśń duchowa.
  17. Św. Jan od Krzyża, Żywy płomień miłości.
  18. Św. Jan od Krzyża, Listy.
  19. Św. Franciszek Salezy (1567-1622), Filotea.
  20. Św. Franciszek Salezy, Traktat o miłości Bożej.
  21. Spowiedź, przygotowanie do sakramentu pokuty.
  22. Jean-Baptiste Saint-Jure (XVI/XVII w.), Zaufanie Opatrzności Bożej.
  23. Maria z Agredy (1602-1665), Ćwiczenia duchowe w odosobnieniu.
  24. Maria z Agredy, Mistyczne miasto Boże.
  25. Brat Wawrzyniec od Zmartwychwstania (1614-1691), Pisma i rozmowy o praktyce obecności Bożej.
  26. Św. Stanisław Papczyński (1631-1701), Pisma zebrane.
  27. Św. Weronika Giuliani (1660-1727), Dziennik życia wewnętrznego.
  28. Św. Ludwik Maria Grignion de Montfort (1673-1716), Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny.
  29. Św. Ludwik Maria Grignion de Montfort, Miłość Mądrości Przedwiecznej.
  30. Św. Ludwik Maria Grignion de Montfort, Przedziwny sekret Różańca świętego.
  31. Św. Alfons M. Liguori (1696-1787), Droga do świętości. O ćwiczeniach duchowych.
  32. Św. Alfons M. Liguori, Droga do świętości. W stronę doskonałości.
  33. Św. Alfons M. Liguori, Droga do świętości. Ścieżka cnót i rad ewangelicznych.
  34. Św. Alfons M. Liguori, Przepis na dobre życie.
  35. Św.Alfons M. Liguori, Przygotowanie do śmierci.
  36. Św. Alfons M. Liguori, Umiłowanie Jezusa Chrystusa w życiu codziennym.
  37. Św. Alfons M. Liguori, O głoszeniu słowa Bożego.
  38. Św. Alfons M. Liguori, Medytacje pasyjne. Medytacje różańcowe.
  39. Św. Alfons M. Liguori, Chwała Maryi.
  40. Bł. Maria Celeste Crostarosa (1696-1755), Autobiografia.
  41. Bł. Anna Katarzyna Emmerich (1774-1824), Pasja.
  42. Bł. Anna Katarzyna Emmerich, Sekrety dusz czyśćcowych.
  43. Bł. Anna Katarzyna Emmerich, Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
  44. Bł. Anna Katarzyna Emmerich, Życie Najświętszej Maryi Panny.

XIX/XX wiek

  1. Kazania Proboszcza z Ars (św. Jan Vianney) 1786-1859).
  2. Św. Wincenty Pallotti (1795-1850), O Eucharystii.
  3. Leon XIII (Gioacchino Pecci), Praktyka pokory.
  4. Joseph Tissot (1840-1894), Sztuka korzystania z własnych błędów.
  5. Pierre Estrate (1840-1910), Mariam Święta Palestynka.
  6. Opowieści pielgrzyma (czas powstania ok. 1855–1861).
  7. Św. Urszula Ledóchowska (1865-1939), Medytacje biblijne.
  8. Św. Teresa od Dzieciątka Jezus (1873-1879), Dzieje duszy.
  9. Św. Teresa od Dzieciątka Jezus, Żółty zeszyt i inne pisma.
  10. Św. Gemma Galgani (1878-1903), Sam na sam z Jezusem.
  11. Św. Elżbieta od Trójcy Świętej (1880-1906), Pisma, t. I-III.
  12. Dziennik błogosławionej Anieli Salawy (1881-1922).
  13. Józefa Menendez (1890-1923), Wezwanie do Miłości.
  14. Św. Teresa Benedykta od Krzyża (1891-1942), Dzieje pewnej rodziny żydowskiej.
  15. Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Wiedza Krzyża.
  16. Maria Valtorta (1897-1961), Poemat Boga-Człowieka. Księgi 1-7.
  17. Rozalia Celakówna (1901-1944), Pisma.
  18. Św. Josemaría Escrivá (1902-1975), Droga.
  19. Św. Josemaría Escrivá, Bruzda.
  20. Św. Josemaría Escrivá, Kuźnia.
  21. Giuseppe Tomaselli (1902-1989), Sekretny dziennik duchowy.
  22. Św. Faustyna Kowalska (1905-1938), Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej.
  23. Bł. Natalia Tułasiewicz (1906-1945), Poprzez ziemię ukochałam niebo.
  24. Wanda Boniszewska (1907-2003), Dziennik duszy.
  25. Maria Simma (1915-2004), Uwolnijcie nas stąd. O duszach czyśćcowych.
  26. Maria Simma, Moje przeżycia z duszami czyśćcowymi.
  27. Alicja Lenczewska (1934-2012), Słowo pouczenia.
  28. Alicja Lenczewska, Świadectwo.
  29. Catalina Rivas (1944-), Największy cud. Tajemnica Eucharystii.
  30. Catalina Rivas, Przejście do życia wiecznego.
  31. Catalina Rivas, Tajemnica adoracji.
  32. Catalina Rivas, Tajemnica spowiedzi.
  33. Anna, Pozwólcie się ogarnąć miłości.
  34. Anna, Bóg zaprasza do przyjaźni.

II. Opracowania o świętych, błogosławionych i sługach Bożych lub osobach, których życie warto poznać:

  1. J. Galot, Święty Józef.
  2. L.M. Herran, Święty Józef mąż wiary.
  3. J. Dobraczyński, Cień Ojca.
  4. P. Nyk, Eliasz Tiszbita.
  5. Św. Piotr Damiani, Żywot błogosławionego Romualda, pustelnika i opata.
  6. M. Kowalczyk, Dorota z Mątowów. Życie i duchowość.
  7. J. Niżnik, Święty Andrzej Bobola.
  8. W. Huenermann, Święty i diabeł. Życie św. Jana Vianneya, Proboszcza z Ars.
  9. I. Matthew, Pochwycony przez Boga.
  10. M.-D. Poinsenet, Stromą ścieżką.
  11. D. Krawczyk, Jesień w Ubedzie.
  12. G. Pawlaczyk, Czcigodna Matka włóczęga.
  13. Crisogono de Jesus Sacramentado, Teresa od Jezusa.
  14. A. Forbes, Święta Teresa z Avili.
  15. L. Wrona, Bóg i człowiek.
  16. J. Ladame, Święta Małgorzata Maria Alacoque.
  17. M. Foley, Kontekst świętości (św. Teresy z Lisieux).
  18. G. Gaucher, Dzieje życia. Teresa Martin.
  19. J. Cartier i H. Vassal, Święta i grzesznica.
  20. S. Adamczyk, Niespokojne serce.
  21. Karmelitanki Bose, Jeśli Mu pozwolisz… Życie Matki Maravillas.
  22. A. M. Sicari, Elżbieta od Trójcy Świętej.
  23. P. Furdzik, O świcie Ciebie szukam. Św. Elżbieta.
  24. Sz. Praśkiewicz, Żył wśród nas. (Bł. Eufrazjusz).
  25. M. Neyer, Edyta Stein.
  26. H. Gil, Bł. Alfons Maria Mazurek.
  27. C. Gil, Wpatrzona w Ukrzyżowanego. Matka Teresa Marchocka.
  28. SS. Dominikanki, Dar przywracający nadzieję. (O bł. Julii Rodzińskiej).
  29. D. Allen, Módl się, ufaj i nie martw się (o. Pio).
  30. A. Szafrańska, Surdut czy rewerenda.
  31. Z. Suchy, Mocarz pokory. (bł. ks. Jan Balicki).
  32. T. Terlikowski, Wenanty Katarzyniec, Polski Szarbel.
  33. W. Kubik, Trudna droga (Rozalia Celakówna).
  34. M. Stanzione, Luisa Piccarreta. Księga Nieba
  35. A. i J. Kasperczykowie, Pokutnica z Krakowa (opowieść o Karolinie Olszowskiej).
  36. B.K. Baumann, Na końcu schodów (opowieść o Matce Kolumbie Białeckiej).
  37. Z. Mazur, Wierna Utajonej Miłości. Rys życia Kolumby Białeckiej.
  38. S. Urbański, Mistyczki Polski niepodległej 1918-2018.
  39. G. Augustynik, Miłość Boga i Ojczyzny w życiu Wandy Malczewskiej.
  40. J. Bątkiewicz-Brożek, Jezu, Ty się tym zajmij.
  41. H. Borkowski, Ksiądz Władysław Janowicz.
  42. B. Jarzembowski, Helena Pelczar. Zapomniana stygmatyczka.
  43. F. Turolli, Brat Elia od Apostołów Bożych.

III. Nauka modlitwy:

  1. D. Wider, Zawsze się módlcie.
  2. M. Herraiz, Modlitwa – historia przyjaźni.
  3. W. Stinissen, Kiedy zapada noc.
  4. W. Stinissen, Drogocenna perła.
  5. P. Kohut, Elementarz modlitwy myślnej.
  6. J.A. Marcos, Podróż do pełni.
  7. J. Philippe, Czas dla Boga.
  8. M.C. Crostarosa, O modlitwie prostoty.
  9. E. Obbard, Żyć to modlić się. Wprowadzenie do duchowości karmelitańskiej.
  10. Jan Ewangelista Krawczyk, Drabina Jakuba. Praktyka modlitwy karmelitańskiej.
  11. E. Renault, J. Abiven, Modlitwa terezjańska.
  12. S. Garcia, Sposób modlitwy św. Teresy od Jezusa.
  13. F. Fermin, Modlić się ze św. Teresą od Jezusa.
  14. M. Foley, Wspinaczka na górę Karmel.
  15. L. Chenevière, Rozmowy o milczeniu.
  16. Karmelita Bosy, Hezychia.
  17. Karmelita Bosy, Duch wyprowadza nas na pustynię.
  18. M. Aimee od Jezusa, Dwanaście stopni milczenia.
  19. Miguel de Molinos, Bóg przemawia w ciszy.
  20. J. Konior, Cisza, najstarsza modlitwa świata.
  21. A. Muszala, Modlitwa w ciszy.
  22. Mnich Zakonu Kartuzów, Szkoła ciszy.

IV. Walka duchowa:

  1. A. Noël, Mały podręcznik walki duchowej.
  2. M. Zawada, Siedem pieczęci zła.
  3. L. Nieścior, W sporze ze złymi myślami.
  4. J. Zieliński, Przezwyciężyć kryzys.
  5. F. Carvajal, Lenistwo duchowe.
  6. G. Jeanguenin, Walka z demonem św. Franciszek Salezy.
  7. J.Ch. Nault, Demon południa.
  8. A. Costa, Mój Boże, ja cierpię.

V. Podręczniki:

  1. Historia duchowości, praca zbiorowa, t. I-VI.
  2. J. Aumann, Zarys historii duchowości.
  3. C. Benke, Historia duchowości chrześcijańskiej.
  4. D. Wider, Duchowość dla wszystkich.
  5. J. Gogola, Teologia komunii z Bogiem.
  6. A. Słomkowski, Teologia życia duchowego.
  7. J. Augustyn, Praktyka kierownictwa duchowego.
  8. N. Tanner, Krótka historia Kościoła katolickiego.

VI. Lektury godne polecenia:

  1. J. Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu.
  2. F. Sheen, Życie Jezusa Chrystusa.
  3. B. Pitre, Jezus i żydowskie korzenie Eucharystii.
  4. B. Pitre, Jezus i żydowskie korzenie Maryi.
  5. R.C. Romano, Mój Chrystus połamany.
  6. D. Ange, Zraniony pasterz.
  7. J. Zieliński, Maryja w życiu Karmelu.
  8. C. Houselander, Trzcina Boga.
  9. J. Ratzinger, Sól ziemi.
  10. R. Sarah, Bóg albo nic.
  11. R. Sarah, Moc milczenia.
  12. R. Sarah, Wieczór się zbliża i dzień już się chyli.
  13. T. Merton, Pierwotny ideał Karmelu.
  14. T. Merton, Siedmiopiętrowa góra.
  15. T. Merton, Nikt nie jest samotną wyspą.
  16. A. Daigneault, Od serca z kamienia do serca z ciała.
  17. A. Daigneault, Długa droga do pogody ducha.
  18. A. Daigneault, Droga niedoskonałości.
  19. W. Zatorski, Dziesięciokrąg.
  20. W. Stinissen, Ukryci w miłości.
  21. M. Zawada, Charyzmat karmelitański.
  22. M. Zawada, W nurtach Trójjedynej Miłości.
  23. R. Brandstaetter, Krąg biblijny.
  24. S. Barbarić, Przeżywajcie Mszę św. sercem.
  25. J. Augustyn, Jak szukać i znajdować wolę Bożą?
  26. C. Doherty, Pustynia.
  27. M. Zioło, Po co światu mnich?
  28. H. Nouwen, Dziennik z Genesee.
  29. C. S. Lewis, Listy starego diabła do młodego.

VII. Z duchowości kapłańskiej:

  1. J. E. Bifet, Duchowość kapłańska.
  2. J. S. Pelczar, Rozmyślania o życiu kapłańskim.
  3. J. Schrijvers, Orędzie Jezusa do swego kapłana.
  4. R. Selejdk, Dotykać kapłańskiego serca.
  5. D. Ruotolo, Jezus do serca kapłana.
  6. F. Sheen, Kapłan nie należy do siebie.
  7. S. Rossetti, Dlaczego księża są szczęśliwi?
  8. K. Arvisenet, Przewodnik kapłański.
  9. C. M. Martini, Kapłan wobec Słowa Bożego.
  10. O. Michellini, Orędzia Pana Jezusa Chrystusa do Kapłanów.
  11. S. Gobbi, Do Kapłanów, umiłowanych synów Matki Bożej.

Ponadto jako lekturę duchową należy czytać dokumenty Kościoła – encykliki i adhortacje Papieży, dokumenty rożnych Kongregacji i Episkopatu.

Zaprezentowany powyżej wybór ponad 200 pozycji nie jest jakimś kanonem sporządzonym obiektywnie przy pomocy ściśle określonych kryteriów. Jest subiektywnym zestawieniem dokonanym przez autora niniejszego opracowania (a dokładniej mówiąc – odsłonięciem kilku regałów z własnej biblioteczki).